Matematik yunanca matesis kelimesinden türemiştir ve manası “Ben bilirim” demektir. Ne kadar kibir kokan bir ifade değil mi. Bir müslümana ait olamayacak kadar itici bir kelime. Oysa matematik ben bilirim diye iddialı konuşamayacağımız her an yeni keşiflere yol alabileceğimiz bir bilim. Bizim dilimize ne yazık ki Fransız özentisinden transfer edilmiştir. Oysa ki ecdadımız matematiği nasıl öğretiyordu, gerçek ismi ne idi, bu bilim sadece hava atmak için “ ben bilirim” demek için mi öğreniliyordu…

   Matematik, yani has gerçek anlamıyla RİYAZİYE. Osmanlıda matematik diye bir ders yoktu. Dersin adı Riyaziye idi ve Kâtip Çelebi’ye göre “Riyâziye” hendese (geometri), hey‘et (astronomi), hesap (matematik) ve musiki dallarının hepsine birden verilen ortak bir isimdi. Günümüzde her biri ayrıştırılarak ayrı bir branş halinde parçalanmıştır. Osmanlı medreselerinde matematiğe ve doğa bilimlerine ait konular, dini meselelere bağlı olarak ve dini konuların daha iyi anlaşılması ve yorumlanabilmesi amacıyla okutuluyordu. Amaç Allah’ın kanununu daha iyi anlamak, varlıktaki sırrı keşfetmek ve hayreti artırmaktı. Yaratılmış sistemleri keşfetmek, tefekkürde derinleşmek, dini konularda yorum kabiliyetini artırmak yine riyaziye sayesinde geliştiriliyordu. Riyazat kelime anlamı itibariyle Nefsi terbiye maksadıyla, nefsini zevk ve heves veren fiillerden uzaklaştırarak faydalı fikir ve işlerle meşgul olmak anlamına geliyor. Şimdi zihnimizde bir şeyler canlanmaya başladı sanırım. Riyaziye dediğimde nefsini heveslerden uzaklaştırıp faydalı ilimle meşgul olma kast ediliyor. Neden faydalı ilim ve neye faydalı ilim? Şimdi bunu açalım.

    Matematik dediğimiz ders kompleks bir ders aslında tıpkı katip çelebinin analizi gibi hendeseyi(geometri) içine alıyor yer yüzündeki her geometrik yapıyı, yaratılmışları, çiçekleri, böcekleri, kuşun kanat açıklığını, yapısını, arının peteğini, ağaçların kıvrımlarını ve benzeri göze hitap eden her görüntüyü doğru okuyacak görsel zekayı geliştirmek geometri ile sağlanıyor. Bunlardaki mimariyi, sanatı analiz edip fark edecek zeka da Riyaziye sayesinde olacaktır. İşte Allah’ın musavvir, müzeyyin, bari ismi şeriflerine açılım getirmede kolaylık sağlayacak bakış açısı.

   Daha sonra hey‘et yani Astronomiyi içine alıyor, yeryüzünden taşıyor, uzayın derinliklerine merak salıyor, namaz vakitlerini ay takvimine göre düzenliyor, güneşin hareketlerini inceliyor. Bu tıpkı çok sevdiğin bir ressam yeni bir resim yaptığında onu görmek için can atmana benziyor veya çok sevdiğin bir sanatçı yeni bir parça çıkardığında nasıl o parçayı heyecanla bekliyorsan işte bir müslümandaki Allah’ın sanatındaki yeni bir keşif de o heyecana benziyor. Alemde kim bilir rabbin hangi sanat eserleri var. Bu gaye ve amaçla Müslüman matematikçiler Allah’ın her araştırmada değişik bir sanatını keşfetmişler, keşfettikçe hayretlerini artırmışlardır.

   Sonra hesap (matematik) riyaziyenin içinde işleniyor. Çünkü kamer suresi 49. Ayette Allah (c.c.) “Biz, her şeyi bir ölçüye göre yarattık. “ buyuruyor. Sırf bu ayet bile bir müslümanı eline metreyi alıp ölçüm yapmaya sevk edebilir. Her şey bir ölçüye göre yaratıldıysa, bunu yaratan, yarattıklarına bu sanatın şifresini koymuştur. Sen de Kuranın bu hükmü ölçüsünde hayatında düzen, denge ve ölçüye göre yaşamalısın. Allah böyle yarattıysa Müslüman olarak sen ders çıkarmalısın demelisin ki benim rabbim ölçüyle yarattığını söylüyorsa demek ki ben de ölçüyle yaşamalıyım. Hayatım hesaplı, ölçülü, kurallı ve dengeli olmalı. Yaradanım bu ayetle aslında bana matematiğin gerekli olduğunu ve insanın ancak ölçüyle dengeye ulaşabileceğini anlatmıyor mu? demelisin.

   Riyaziye içine musikiyi de almış çünkü musiki ruha açılan bir penceredir, Osmanlıda şifa veren müzikler tespit edilmiştir. Her müziğin bir frekansı, bellekte bıraktığı bir etkisi vardır. Müzikte notalar bile matematiksel ifade edilmektedir. Dörtte birlik nota, 1/16 lık nota gibi. Bu ölçümler sadece vuruş sürelerini göstermektedir. Bir de bunlara müzik aletinin çıkardığı sesin frekans ve tını analizleri girdiğinde kim bilir neler ortaya çıkmaktadır. İşte tam matematiğin ortasına bağdaş kurduğu branş. Musiki ve matematik neden iç içe olmasın. İşte gerçek anlamda nefsin yönelmesi gereken ilimler bütünü, Allah’ı arayışta bir basamak RİYAZİYE.

   İçini boşalttığımız kavramlar o kadar çok ki bunların hepsini düşünüp gerçek manalarına bir an önce kavuşturmamız gerekmektedir. Tıpkı Hastahane yerine Şifahane dönüşümünü yapmamız gerektiği gibi. Düşünen ve sorgulayan bir nesil Rabbini bilmede yol almakta. Umarım gelecekte bu attığımız tohumlar yeşerecek ve matematik dediğimiz içi boş ezberle çöz geç ilmi, anla, düşün, manalandır, yorumla, hayret et, ,Allah’ı takdis et şeklinde nefisleri eğitecek ve kapasitesinde olumlu değişikler yaparak Müslümanların gelişimine katkıda bulunacaktır. Matematiğin üvey evlatlıktan kurtulup gönüllerde tahtını kurduğu geleceğin aydın Müslümanlarına şimdiden selam olsun.